Orkide dünyasına giriş

Epiphyte Phalaenopsis

Orkideler 30 binin üzerinde tür ve her geçen gün yenisi eklenen 100 binin üzerinde hibritiyle dünyanın en geniş çiçekli bitkiler ailesi. Antartika harici dünyanın hemen hemen her bölgesinde yetişebilirler. En yoğun bulundukları bölgeler tropik ve yarı tropik iklim kuşakları, bu bölgelerde yaşayan tüm orkidelerin %70 i epifitik olarak yaşamlarını sürdürüyorlar. Bir kısmı endemik yani yalnızca bir bölgede bulunuyorlar. Ülkemizde bulunan orkideler kökleri toprak altında bulunan karasal orkideler olarak adlandırılan orkideler. Kahramanmaraş dondurmamızın ve sahlebimizin yapıldığı orkide türü bu gruba giriyor.

insektifera

Birçok orkide türünün çiçeği, bal özü, bitkisel yağlar ve böcekler tarafından yenilebilecek besin maddelerine sahip değiller. Ancak nesillerini devam ettirebilmek için böceklerin veya arıların kendilerini ziyaret etmesi gerekir. Bu nedenle doğa gerçekten bazı şaşırtıcı önlemler alarak bu sorunu çözmüştür. Bazı orkide türleri (insektifera) böcek çeken orkide çiçeği gibi, böceklerin dişisine benzeyen çiçek şekilleriyle erkek böcekleri çiftleşmek maksadıyla kendine çeker çiftleştiğini zanneden böcek ayaklarına ve vücuduna yapışan çiçek tozlarını diğer çiçeklere taşır. Ülkemizde bulunan klikya (cilicia) orkidesi bu tür orkidelerdendir. Bir kısım orkide çiçeği ise sinekleri çekmek amacıyla çürük et gibi kokar. Neyse ki büyük bir kısım orkide çiçeği  gül, karanfil, baharat, çikolata gibi inanılmaz güzellikte kokular yayar. Tozlaşma için sergiledikleri bu hünerleri nedeni ile insanlar tarafından afrodizyak etkileri olduğuna inanılmaktadır.

Bir diğer inanış eski Yunanda baba, büyük orkide kökünü yediği takdirde çocuğunun erkek, annenin küçük orkide kökünü yediği durumdaysa kız çocuğunun olacağına inanılırdı.

Orkideler yaşam şekillerine göre iki gruba ayrılırlar. Epifitik (Epiphyte) orkideler ağaç üzerilerinde süngerimsi havai kökleri vasıtasıyla havadan beslenen türlerdir. Bu türler tropik ve yarı tropik iklim bölgelerinde bulunur. Genelde evlerde yetiştirdiğimiz orkide türleri bu gruba girer. Diğer grup orkideler  terrestrial orkideler olarak adlandırılan toprak altında kökleri bulunan orkide türleridir. Bu tür orkideler bir önceki sezon yumrularında depoladıkları besini kullanarak diğer sezonda yeni yumrular oluşturmak suretiyle yaşamlarını sürdürürler. Bu türler daha çok orta kuşak olarak adlandırılan geçit bölgelerinde yaşarlar. Kahramanmaraş'ta yetişen salep orkidesi aynı türün en güzel örneğidir.

Orkidelerin üreme şekilleri başlı başına bir maceradır. Orkide tohumu o kadar küçüktür ki dünyanın en küçük tohumlarını teşkil ederler. Bir aspirin 100 bin orkide tohumuna eşdeğerdir. Bu kadar küçük tohumlarının olmasının nedeni tohum taslağında besin bulundurmamalarından kaynaklanmaktadır. Hafif olmalarının avantajını kullanarak bir yerden bir yere kolayca taşınabilirler, ancak bir diğer ilginçlik şurdadır ki orkide tohumlarının çimlenebilmesi için gittikleri yerde bazı mantarlarla temas etmesi gerekmektedir. Eğer tohum kendine has mantar türüyle karşılaşmazsa çimlenme gerçekleşmemektedir.

Orkidelerin ilginç yaşam tarzları, sıra dışı özellikleri ve muhteşem görünümlü çiçekleri yüz yıllardır ilgi odağı olmaktadır. Son yıllarda üretim şekillerinde ki gelişmeler orkide fiyatlarını düşürmüş ucuz orkide alma şansımızı artırmıştır. Düğünde orkide çiçek buketi olmuş, anneler gününde hediye, evlenme tekliflerinin vazgeçilmezi olmuştur. Her ne şekilde orkide çiçeği edinmiş olursanız olun dünyanın en muhteşem çiçekleri orkidelere sahip olmanın mutluluğunu yaşayın.